NAAM: Peter van de Zande

GEBOREN: 4 april 1959 in Nieuwerkerk

WOONPLAATS: Zierikzee

KINDEREN: Dochters Evianne en Madelein en zonen Erik Jan, Niek, Pieter

WERK: Eigenaar Sportworxs, instructeur groepfitness

OPLEIDING: Fysiotherapie en AALO Fitness & Aerobics

Je komt uit een sportieve familie.

“Inderdaad. Uit het huisartsengezin uit Nieuwerkerk. We woonden op de hoek van de Kerkring in dat grote doktershuis, naast Hebron. Ik heb drie broers en twee zussen. We waren veel met sport bezig. Voetballen bij SKNWK, ik heb dat zelf tot mijn 27e jaar gedaan. Ik was echt een teamspeler, ging meer voor de combinatie sportief en gezelligheid. De bal en de bar. Mijn jongere broer Rene was veel beter. Die schopte het tot de topamateurs van Achilles’29 in Groesbeek. Tegenwoordig woont hij in de buurt van Los Angles; hij was een tijd eigenaar van een profvoetbalclub in Texas. Daar heeft hij nu nog een belang in. Hij is tegenwoordig tevens hoofdsponsor van v.v. Kloetinge. We deden vroeger ook aan wedstrijdzeilen. Op hoog niveau. Wedstrijden naar Engeland. Mijn broer Robert woont tegenwoordig in Auckland in Nieuw-Zeeland. Mijn andere broer Evert woont net als mij nog in Zierikzee, hij is mosselvisser. Onze zussen wonen in Nijmegen en Amsterdam. Allemaal uitgewaaierd, al komen we graag bij elkaar tijdens de jaarlijkse reünie.”

Je eigen gezin is ook rete-sportief.

“Ik heb bij mijn ex-vrouw Liesbeth Kort vier kinderen. Zij was vroeger semi-professioneel windsurfer. Werd vijf keer Nederlands Kampioen en twee keer Europees Kampioen. Daarnaast ook drie keer sportvrouw van het jaar van Schouwen-Duiveland. Onze zoon Erik-Jan doet nu aan zee-wedstrijdzeilen op internationaal niveau. Dochter Evianne was in haar jonge jaren een hele goede hoogspringer. Zoons Pieter en Niek doen vooral aan kitesurfen aan de Brouwersdam. Liesbeth heeft haar yogaschool in Bruinisse. Mijn schoondochter Isabel heeft een yogaschool in Zierikzee onder de naam BellaYoga. Wat dat betreft zijn we heel sportief. Ik heb naast mijn vier volwassen kinderen nog een dochtertje van 7 jaar.” 

Waar komt de belangstelling voor sporten en bewegen bij jou vandaan?

“Beroepshalve. Ik was in 1984 al een fysiotherapeut die groepslessen in fitness gaf. In die tijd werd dat als een soort huisvrouwengymnastiek gezien. Ik wilde iedereen – man of vrouw – fit en vitaal en in goede conditie krijgen. Mensen vaardigheden aanleren. Veilig technieken aanreiken. Hoe ze bijvoorbeeld het beste kunnen tillen of trekken. Veilige houdingen. Actieve fitnesstrainingen binnen de fysiotherapie werden destijds in de gezondheidszorg niet echt serieus genomen. Collega-fysiotherapeuten in witte jassen vonden het allemaal maar flauwekul. Ik zelf vond het passieve fysiowerk ook vaak pappen en nathouden. Het vak stond aan het begin van een enorme ontwikkeling. Uit grote ontevredenheid ben ik toen ernaast een sportschool begonnen. Vooral om mensen sterker en actiever te maken.” 

Daarvoor haalde je voor die tijd de meest hippe programma’s naar Schouwen­-Duiveland.

“Ja, zo haalde ik als één van de eerste sportscholen in Nederland, in 1995, spinningbikes in huis. Drie jaar ervoor had ik ook aqua-fitness in Zierikzee geïntroduceerd. Mijn 22 jaar werk als fysiotherapeut binnen het oude verpleeghuis Cornelia sloot ik af. Ik werd met de oprichting van Sportworxs een sportondernemer. Mensen op allerlei manieren in beweging zetten. Ik heb een pioniershouding. Nieuwe methodes introduceren, uitdagende fitnessmaterialen aanschaffen, ook al kost dat wat investering. Ik heb bijvoorbeeld ook het populaire bodypump, haltertraining op muziek, naar Zierikzee gebracht. Mijn doelstelling is dat fitness en bewegen een beleving moet zijn. Fitness is in essentie niet leuk, je wordt er moe van. Kunst is om het uitdagend en gezellig te maken. Door in groepsverband te werken, doelen te stellen, variatie aan te bieden en gezelligheid te creëren, zijn deelnemers bereid dieper te gaan.” 

Tot 2022 had je een eigen sportschool. De komst van sportcentrum Laco deed pijn.

“Vooropgesteld: de komst van Laco vond ik een goede ontwikkeling. Het is een mooi sportcentrum. Meer mensen laten sporten, is een mooi streven. Alleen de rol van de gemeente richting Sportworxs was niet kies. Er is toen een oneerlijk spel gespeeld. Uit een machtspositie. Het speelveld was niet gelijk. Laco kreeg miljoenen euro’s subsidie en kon qua faciliteiten en groepsarrangementen veel meer bieden dan een sportschoolhouder als ik. Sporters konden in Laco tegen relatief gunstigere tarieven een veel groter aanbod aan sport en beweging krijgen. Want in Laco gebeurde het. Lessen, zwemmen, spinning, alles was daar voor handen. Terwijl ik zonder gemeentesteun zelf opdraaide voor huisvesting, materialen en personeel. Ondernemingsrisico? Dat is niet erg, maar het moet wel fair. Het is een slechte zaak dat een oud-wethouder, een voormalig burgemeester en een aantal van hun handlangers mijn bedrijf Sportworxs zo slecht behandeld hebben, eigenlijk onvoorstelbaar. Ze hadden mij ook bescherming kunnen bieden, gebruik kunnen maken van mijn enthousiasme, expertise, ideeën en vooruitstrevende fitness­trainingen. Mijn focus was in die periode zes jaar lang gericht op overleven. Op strijden met een gemeente voor een eerlijk speelveld. Terwijl ik voluit had  willen gaan voor mijn idealen, mooie ideeën en plannen om Schouwen-Duiveland op de kaart te zetten als een fitte gemeente.” 

Je hebt een flinke knauw gehad.

“Financieel ben ik zonder schulden, ik heb hierdoor wel mijn gebouwen moeten verkopen. Met het aanspreken van een pre-pensioen ben ik weer stappen gaan zetten. Ik heb geruime tijd heel zuinig moeten leven. De tering naar de nering moeten zetten. Nu ben ik gelukkig weer bezig met sport en creatief zijn. Zo’n 4 tot 6 uur in de week geef ik les... in Laco. Spinning en powertraining vooral. Ik kan het goed vinden met collega’s daar en ik zie veel oud-leden en bekenden in de lessen. Dus no hard feelings. Daarnaast geef ik les in pullka.”

Ja, dat is een nieuwe vorm van fitness. Leg eens uit.

“Pullka is fitness met een speciale slede waarop je gewicht kan gooien. Zand. Je beweegt voort met nordic-walking poles. We krijgen op het strand van Westenschouwen nog steeds veel bekijks. Pullka is Scandinavisch voor ‘slede’ en in het Engels betekent pull natuurlijk trekken. Het is een combi daarvan. Het gaat om lopen met weerstand om je fitheid te verbeteren. In de buitenlucht. Met ruimte, zuurstof. In de bossen, op het duin en op strand. Zo dicht mogelijk bij de natuur. Gebruikmakend van wat de natuur ons biedt.”

Het lijkt een beetje op Zeeuwse poolexpeditie.

“De oorsprong van deze training vind je inderdaad terug in de poolexpedities waarbij grote afstanden afgelegd werden met sledestokken en bepakking. En ook in onze oermanier van bewegen, zoals we dat al miljoenen jaren doen: lopen, trekken, duwen. Ons overleven als jager, visser-verzamelaar, krijger en sociaal wezen. Bewegen waarvoor ons lijf is gemaakt. Waarop onze hele biomechanica geëvalueerd en ingesteld is. Dit maakt de training veilig, puur natuur, oer en stoer en heel effectief als fitnesstraining. Wetenschapper Diederik Veerman, een Zeeuw, is de grondlegger van deze training. Hij verloor jaren terug twee vrienden (ook wetenschappers) tijdens een expeditie voor onderzoek naar klimaat. Ter ere van deze mannen heeft hij in 2018 het Pullka-programma ontwikkeld.”

Mag je zomaar overal pullka uitoefenen?

“Er is overleg nodig met de eigenaren van de locaties. We hebben de Brouwersdam en Westenschouwen als startpunt, maar kunnen in principe overal waar strand, gras, zand en bossen zijn trainingen verzorgen. Daarvoor heb ik overleg met de verantwoordelijke instanties, zoals Staatsbosbeheer. We houden ons aan regels, paden en draden en dragen ons steentje bij aan behoud van duin en natuur. Pullka Nederland is beschermheer van Stichting Duinbehoud en partner van Stichting De Noordzee.”

Over locaties gesproken. Wat zou jij doen als je wethouder van sport was op ons eiland?

“Werken aan een groot Schouwen-Duivelands fitheidsplan. Van Schouwen-Duiveland de meest fitte gemeente maken, middels een soort lifestyle-Bijbel. Een boekwerk waarin up to date alles beschreven staat over beweging, voeding, ontspanning, rust, slapen, bioritme, fitness, training en sport. Do’s en dont’s. Ik zou het De Schelde zo blauw noemen. Niet alleen voor de happy few en reeds actieve sporters, maar een fitheidsplan voor iedereen. Voor de gehele populatie, gefaciliteerd door de gemeente. Als wethouder zou ik belichten dat alle welvaartsziektes een enorm probleem vormen voor onze gezondheid. Dien tengevolge ook enorm drukken op de medische zorg en kosten. Voorbeelden zijn: diabetes type 2, obesitas, Metabool syndroom, roken, drinken, slaaptekort, stress. Ik zou als wethouder ook het ouder worden (vergrijzen) belichten. Het belang van leefstijl onder de 60-plussers, die niet toevallig ook veel bij mij aan pullka doen.”

Een andere eilander heeft iets soortgelijks gedaan.

“Ja, Carel Schott van het opleidingsinstituut Schott & Co uit Burgh-Haamstede heeft al een lifstyleplan voor de landelijke politie geschreven. Op wetenschappelijke basis. Zij zouden prima in staat zijn om dit op Schouwen-Duiveland breed uit te rollen. In samenwerking met de gemeente en geïnteresseerde fitness-aanbieders. Daardoor komen alle neuzen dezelfde kant op te staan. De versnipperheid bundelen. Vanzelfsprekend moeten mensen ook zelf investeren in hun fitheid. Een mens is verantwoordelijk voor zijn eigen gedrag. De verantwoordelijkheid is niet altijd bij een dokter te leggen. Men moet ook niet afhankelijk willen zijn van subsidies om te gaan sporten onder professionele begeleiding. Ik ben ook niet van de betutteling. Roken en alcohol zijn killers voor je fitheid, maar zullen overheidswege nooit afgeschaft worden, alleen al om de accijnzen en inkomsten. Het is aan mensen zelf om in beweging te komen, ik wil ze daar, zoals je ziet, graag bij helpen.”

Voor meer informatie: sportworxs.nl